Από τα δύο τελευταία βιβλία της Ελλάδος περιηγήσεως το ένατο είναι αφιερωμένο στη Βοιωτία και το δέκατο στη Φωκίδα και τη δυτική Λοκρίδα. Η Βοιωτία, διαρρεόμενη από τον Κηφισό ήταν χώρα πλούσια. Συγκρινόμενη με τη Φωκίδα, υπερείχε και στην πολιτιστική στάθμη. Είχε και ένδοξο μυθικό παρελθόν που ενέπνευσε την αθηναϊκή τραγωδία. Γι’ αυτό ο Παυσανίας απασχολήθηκε περισσότερο μ’ αυτή. Η Φωκίδα, που ήταν ορεινή χώρα, χωρίς εύφορες πεδιάδες, κατείχε το ένα από τα δύο πανελλήνια ιερά που το ήξερε ως μεγάλο και σεβάσμιο ήδη ο Όμηρος, ο οποίος αγνοούσε το κατόπιν ένδοξο ιερό, δηλ. την Ολυμπία. Το δελφικό ιερό είναι μόνο επί φωκικού εδάφους που απασχόλησε τον Παυσανία. Η περιήγηση της υπόλοιπης Φωκίδας, καθώς και της δυτικής Λοκρίδας είναι υποτυπώδης στο έργο του. Στα χρόνια του Παυσανία η Βοιωτία βρεχόταν από τη θάλασσα τόσο στο βορρά (στον Ευβοϊκό κόλπο), όσο και στο νότο (τον Κορινθιακό), ενώ η Φωκίδα είχε θάλασσα μόνο στο νότο, όπου είχαν αναπτυχθεί τα μικρά της λιμάνια, ήδη από τα προϊστορικά χρόνια. Η μακρά παραλιακή ζώνη, από τον όρμο της Ιτέας ως την Ναύπακτο, ανήκε στους δυτικούς ή οζόλες λοκρούς. Οι άλλοι λοκροί οι ανατολικοί ή οπούντιοι, κατείχαν τη βόρεια μακρά παραλιακή ζώνη, από τον κόλπο της Αταλάντης ως την περιοχή των Θερμοπυλών, αποκλείοντας έτσι τους φωκείς από τη βόρεια παραλία. Τόσο οι ανατολικοί λοκροί όσο και οι δυτικοί ήταν περιορισμένοι στην παραλία. Η ενδοχώρα της ανατολικής Λοκρίδας ανήκε στους φωκείς και της δυτικής στους αιτωλούς. Μια τρίτη επικράτεια που περιορίζονταν μόνο στην περιοχή της Γραβιάς και οι κάτοικοί της ήταν διασπασμένοι μόνο σε τρεις ή τέσσερις πολίχνες, ήταν η Δωρίδα που οι λακεδαιμόνιοι και οι άλλοι δωριείς της Πελοποννήσου τη θεωρούσαν μητρόπολή τους. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)